İstanbul Beyoğlu’nda bulunan Sen Piyer Kilisesi, kilisenin mimarı olan ve aynı zamanda Ayasofya’nın restorasyonunda görev almış İsviçreli mimarlar Fossati Kardeşler‘i konu edinen bir sergiye ev sahipliği yapıyor.
Görsel: Sergide, Ayasofya Camii’nin minaresinden alınmış panoramik manzaranın bir bölümü.
Ayasofya’nın, duvarlarında yapılan tahribat haberleriyle gündeme geldiği şu günlerde, gelin sizi bu anıtsal yapının tarihi ile yakından ilişkili bir sergiye götürelim.
Beyoğlu’nda bulunan Sen Piyer Kilisesi‘nde ziyarete açık olan Fossati Kardeşler Sergisi, “Morcote’dan İstanbul’a İsviçreli mimarlar” başlığı ile hem kilisenin tarihine hem de Ayasofya’nın restorasyonunda görev almış bu mimar kardeşlerin çalışmalarına ışık tutuyor.
Fossati Kardeşler ve Dönemin Panoraması
Gaspare ve Giuseppe Fossati’nin 1847 yılında, Justinian döneminde inşa edilen ve 1453 yılında Osmanlı’nın İstanbul’u fethinden sonra camiye çevrilen Ayasofya‘nın restorasyonu için görevlendirildiğini biliyoruz. 1849 yılında tamamlanan restorasyon çalışması, Fossati kardeşlerin sarayla olan ilişkisini güçlendirirken, Abdülmecid (hs. 1839-1869) tarafından da önemli bir kültürel diplomasi fırsatı olarak görülüyor.
1839 yılında ilan edilen modernleşme reformlarıyla (Tanzimat) ilişkili Gülhane Hatt-ı Humâyûnu’nu yayınlayan Sultan, bir cami olarak kullanılmasına rağmen Bizans dönemine ait olan bu görkemli anıtın evrensel değerinin anlaşıldığını ve Osmanlılar tarafından korunduğunu dünyaya göstermek istiyordu. Bu nedenle, Sultan Abdülmecid Gaspare’nin suluboya çalışmalarına göre gerçekleşmiş litografi cildinin yayınlanmasını da destekledi: “Aya Sofia, Constantinople, as Recently Restored by Order of HM the Sultan Abdul Medjid. London, Colnaghi & Company, 1852.” Bu çalışma, restore edilmiş anıtın bir minaresinden alınmış dört manzara resmini içeriyor ve bu manzara imgeleri 360 derecelik bir şehir panoraması oluşturuyordu.
18. ve 19. yüzyıllarda popüler bir görsel temsil türü olan panoramalar, ressamların da işini zorlaştırmaya başlayan fotoğraflara bir yanıt olarak yeni bir eğlence biçimi olarak ortaya çıkmıştı. Birçok Avrupa şehrinde, panoramalar, kozmoramlar (dünyanın tahayyülü) ve dioramalar (bir panoramanın üç boyutlu versiyonu), uzaklara seyahat etmeye gücü yeten veya yetmeyen ziyaretçilere uzak manzaralara yolculuk etmiş yanılsaması yaratan odalarda ve sahnelerde sergilenmişti. Sergide bu manzara çalışmaları, Fossati’nin fikrine hayat veren bir kurgu yaratmak için kullanılmış.
Sen Piyer Kilisesi ve Mimarı
Şimdi de Galata’nın dar bir sokağından kıvrılarak kendimizi içinde bulunduğumuz bu etkileyici kilisenin tarihine yakından bakalım:
Dominikenler bir dilenci (yani bağışlarla yaşayan) tarikat olarak İstanbul’da XIII. yüzyıldan beri mevcuttur. Osmanlı’nın Konstantinopolis’i fethinden sonra, bazı Latin Katolik toplulukları ve kurumları haklarını koruyarak Galata‘da kalır. Dominikenler, eski Aziz Paul Kilisesi (şu anda Arap Camii) 1475 civarında camiye dönüştürüldükten sonra, şu anda kilisenin bulunduğu bölgeye taşındılar. Kiliseleri ve manastırları Fransa, Venedik, İspanya ve İtalya tarafından farklı dönemlerde korunuyordu.
Gaspare Fossati 1841 yılında burada yeni bir kilise tasarlama görevini kabul ettiğinde, şehirde hali hazırda bir itibarı bulunuyordu. 1809’de Morcote’de doğan Fossati, Milano’daki Brera Akademisinde eğitim görmüş, mimari ve sanatsal eğitimini Roma ve Napoli’de tamamlamıştı. (1827-1832). Çoğu vatandaşı gibi Rusya’da (1833-1836) çalışma fırsatı bulup, sonrasında 1836 yılında İstanbul’da saray mimari oldu. Bu birikim sayesinde, Galata surları dışında gelişen diplomasi bölgesi olarak bilinen Pera’daki yeni ve anıtsal Rusya büyükelçiliğinin tasarımını üstlendi. Kardeşi Giuseppe de 1839 yılında ona katıldı ve iki kardeşin Osmanlı Sarayı ve elitleri ile ilişkisi 1858 yılına kadar devam ederek etkileyici kamu projeleri ve özel projeler ortaya çıkardı.
Galata’da yaklaşık 4.000 metrekarelik Sen Piyer kilisesine ait alanda 14. ile 20. yüzyıllar arasında inşa edilmiş yapılar bulunmaktadır. Her bir yapı, kendinden sonra inşa edilen yapının başlangıç noktasını oluştururken, yapı grubu dinamik bir tarihsel organizma olarak şekillenirken, farklı dönem ekleri birbirleri ile etkileşime girer. 14. yüzyılda inşa edilen eski Ceneviz surları, Dominikenlere ait arazinin kuzey sınırını oluşturur. Kilise binasıyla bu anıt arasındaki yakın ilişki, 1860’larda çoğu yıkılmışken surların bu kısmının ayakta kalmasını sağladı.
19 Şubat 1843’de hizmete giren kilise, yüzyıllar boyunca bu alanda inşa edilmiş birçok yapının sonuncusu ve en etkileyicisi olarak Tanzimat’ın ilanından sonra hizmete açılmış ilk Katolik kutsal mekanıdır. Korint sütunlarla zenginleştirilmiş iç mekan tasarımı, İtalya ve başka yerlerden getirilen malzemelerin isabetli seçimi, sunak alanında yer alan kakmalı mermer işleri içeren zengin dekoratif program, gayri-Müslim toplulukların yeni bir politik hoşgörü atmosferi içinde yeniden kazandıkları güven duygusunun bir yansımasıdır.
Bugün Sen Piyer topluluğu, azalan sayılara ve mali sıkıntılara rağmen, hala canlı ve dinamik bir durumdadır.
Sergiyi 30 Eylül 2022 tarihine kadar; cuma, cumartesi, pazar günleri 14.30 – 17.30 saatleri arasında Sen Piyer Kilisesi‘nde ziyaret edebilirsiniz. Girişin serbest olduğu sergiye gitmeden önce info@senpiyer.org e.posta adresinden bilgi vermenizi tavsiye ederiz. Duyuru sayfasında “Kilise, COVİD nedeniyle, şimdilik ziyarete kapalıdır. Açıldığı taktirde duyuru yapılacaktır” uyarısına rağmen kilise ziyarete açık.
Sergi Künyesi
Kuratör: Paolo Girardelli (Boğaziçi University)
Organizasyon kurulu: Yonca Erkan, Paolo Girardelli, Daniela Mondini, Claudio Monge, Silvia Pedone, Luca Refatti
Sergi tasarımı: Cem Kozar, Işıl Ünal, Ömercan Çakır, Serra Uludağ, PATTU, www.pattu.net
Çeviri: Ege Gutay, Mert Pekdoğdu, Luca Refatti
Teşekkürler: SALT Research, Buket Coşkuner, İrem Güçlü Prifti, Deniz Mazlum
Sergi, İsviçre’nin Türkiye Büyükelçiliği, Dominiken Araştırmaları Enstitüsü (DOSTİ), ve Rusya İstanbul Başkonsolosluğu işbirliğiyle düzenlenen, “I Fratelli Fossati, Morcote’dan İstanbul’a İsviçreli mimarlar”denilen daha geniş bir girişimin içerisinde yer almaktadır.
Bu yazı, serginin duyuru metni ve mekan künyelerinden alıntılar yapılarak düzenlenmiştir.
İlginizi çekebilir
- Ayasofya Hatıra Parası
- Ayasofya’da Akustik Deney
- Ayasofya Belgeseli
- «Kariye» Belgeseli
- Saint Pierre Han’dan Müzik Sesleri Yükselecek
- Notre Dame’ı Yeniden İnşa Etmek
- Osmanlı Dönemi Fotoğrafları Dijital Arşivi
0 Yorum bulunuyor “Fossati Kardeşler Sergisi”