Fotoğrafçı ve sanatçı Cemre Yeşil Gönenli‘nin Hayal & Hakikat isimli kitabının hikâyesi, Sultan II. Abdülhamit’in tahta çıkışının 25. yılında çıkarmak istediği genel af için çekilen mahkûm fotoğraflarına dayanıyor.
Görseller: cemreyesil.com
Fotoğraf ve yayıncılık alanında başarılı işlere imza atan Cemre Yeşil Gönenli‘yi, kurucusu olduğu ve Karaköy’de bulunan Fil Books vesilesiyle tanıyoruz. Bir süre önce Sabancı Müzesi’ndeki Dün-Bugün-İstanbul sergisindeki enstalasyonla gündeme gelen, arşiv malzemesini sanatçı yaklaşımı ile harmanladığı Hayal & Hakikat isimli projesini ise blogumuza not düşelim istedik.
Kendisinin 2020 yılının Eylül ayında yayınladığı bu kitabın oldukça ilginç bir hikâyesi var: Kitaptaki fotoğraflar, Osmanlı İmparatorluğu’nun 34. Padişahı olan ve fotoğrafa olan ciddi merakı ile bildiğimiz II. Abdülhamid‘in Yıldız Sarayı Fotoğraf Arşivi’nden alınmış.
Mahkûmların elleri
Edebiyata ve özellikle polisiye kitaplara da meraklı olan padişah, bir romanda okuduğu “başparmak eklemi işaret parmağı ekleminden uzun olan her suçlu cinayete meyilli olur” şeklindeki sözde bilimsel bilgiden hareketle, tahta çıkışının 25. yılında çıkarmak istediği genel af için ülkenin dört bir yanından mahkûmların fotoğraflarının çekilmesini emrediyor. Cemre Hanım bu bilgiye ilk olarak Reşat Ekrem Koçu’nun İstanbul Ansiklopedisi’ndeki “fotoğraf” maddesinden eriştiğini belirtmiş. Daha sonra arşivde yaptığı araştırmalar sonucunda ilgili fotoğraflara erişiyor.
İşte bu kitaptaki fotoğraflar; sınıflandırma amacıyla çekilmiş, 20. yüzyılın başlarından mahkûmların ellerini tasvir ediyor. II. Abdülhamid’in affedilmeyi bekleyen elleri gördükten sonra verdiği karara dair bir kayıt olmadığı için mahkûmların akîbeti de bilinmiyor.
“Arşiv, tahmin edilemeyecek hazineler barındırabilir.”
Refik Akyüz
Kitaptan sergiye
Kitaptan yola çıkarak hazırlanan sergi enstalasyonunda ise şu açıklamaya yer verilmiş:
“Enstalasyonun ilk duvarında (Hayal) affedilmeyi bekleyen mahkûmların ellerinin, ikinci duvarda ise (Hakikat), müebbet ceza almış, bu af ile ilgisi olmayan prangalı mahkûmların fotoğrafları yer almaktadır. Sanatçı, mahkûmların kafalarını -sanki giyotinle kesilmişçesine- kadraj dışında bırakarak, onları kayıtlara yeniden birer suçlu olarak geçirmek yerine kurtarmayı, affetmeyi ve onlara hayatta ikinci bir şans vermeyi amaçlar. Öte yandan baskıcı uygulamaların ve keyfi tutuklamaların yaşandığı geçmiş ve bugün arasında bir köprü kurarak ceza ve af kavramları üzerine hem kişisel hem de toplumsal düzeyde sorular sormayı hedefler. “
Kitap ve sergi hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz, Cemre Yeşil Gönenli’nin Argonotlar’a verdiği kapsamlı röportajı şu bağlantıda bulabilirsiniz.
Ayrıca İspanya merkezli uluslararası bir fotoğraf-görsel sanatlar festivali olan PHotoESPAÑA tarafından 2021 yılının En İyi Fotoğraf Kitabı ödülü ile taçlandırılan bu değerli eseri, Fil Books üzerinden satın alabileceğinizi belirtelim.
İlginizi çekebilir
- II. Abdülhamid’in Fotoğraf Koleksiyonu Dijitalde
- Reşat Ekrem Koçu ve İstanbul Ansiklopedisi Projesi
- Eski Fotoğraflara Yeni Dokunuşlar
- İstanbul’un Eski Fotoğrafları, İBB’nin Zaman Makinesi’nde
- Foto Müze Programı
- Osmanlı Fotoğrafçılığında Ermenilerin Rolü
- Bir Yol Öyküsü: Fotoğrafın Ardında 180 Yıl
0 Yorum bulunuyor “Hayal & Hakikat”