tarihinde yayınlandı tarafından — Yorum yapın

Kalust Gülbenkyan, Nâmıdiğer «Bay Yüzde Beş»

86 yaşında öldüğünde dünyanın en zengin adamı olan ve ortadoğu petrolündeki kişisel payı nedeniyle Bay Yüzde Beş olarak nam salan Üsküdarlı Kalust Gülbenkyan‘ın hayat hikâyesi, yeni bir çeviri kitap ile karşımızda.

Kalust Gülbenkyan adını ilk kez, aynı zamanda müşterilerimizden olan akademisyen Ali Okumuş‘un 2015 tarihli kitabı sayesinde duymuştuk. Sonrasında gazeteci Ali Çağatay‘ın Bloomberg HT’deki TV programlarından birinde Gülbenkyan ve İngiliz tarihçi Jonathan Conlin‘in Mr Five Per Cent kitabından bahsettiğini hatırlıyoruz. İşte o kitabın nihayet Türkçe’ye kazandırıldığını da aşağıdaki tweet sayesinde öğrendik.

Geçtiğimiz sene Can Yayınları’nın yeni markası olarak faaliyete geçen Mundi Kitap‘tan yayınlanan kitabın tanıtım yazısı şu şekilde:

1869’da İstanbul’un Üsküdar semtinde doğan Kalust Gülbenkyan, 86 yaşında öldüğünde dünyanın en zengin adamıydı. Ortadoğu petrolündeki kişisel payı nedeniyle “Bay Yüzde Beş” olarak nam salmıştı. Kartellerle gizemli çıkar ilişkilerini gizli tutarak petrol barolarını ve hükümetleri tarafsızlığına ikna eden Gülbenkyan, yarım yüzyıl boyunca üst düzey petrol anlaşmalarına simsarlık yaparak büyük bir servet elde etmişti.

Kalust Gülbenkyan’ın özel hayatı da en az iş hayatı kadar çetrefilliydi. En yüksek ahlaki değerlerde ısrar ederken eşinin cazibesini kendi çıkarı için kullanmaktan çekinmezdi. Gençliğinde aktrisler ve revü kızlarına eşlik ettiği lüks bir hayat sürdü, ilerleyen yaşlarında da birçok kadınla birlikte oldu. Bu esnada Stalin’in ona Hermitage Müzesi’nden sattığı Rembrandt’ları da içeren muhteşem bir sanat koleksiyonu oluşturdu. Gülbenkyan’ın adı bugün de servetini ve müthiş sanat koleksiyonunu bağışladığı Lizbon’daki Gülbenkyan Vakfı’yla anılıyor.

Gülbenkyan Vakfı arşivlerine ilk defa tam erişim sağlanarak yazılan Bay Yüzde Beş, modern petrol sanayisini şekillendiren Kalust Gülbenkyan’ın karmaşık ve çok yönlü yaşamının heyecan verici hikâyesini gün yüzüne çıkarıyor.

Bay Yüzde Beş, Jonathan Conlin. Yayınevi: Mundi Kitap, Baskı: Eylül 2020, Çevirmen: Ayşe Başcı. Sayfa Sayısı: 480 Tür: Biyografi Dizi: Dünya Edebiyatı

Tartışmalara dikkat

Gizemli kişiliği ve tartışmalı yönlerinin doğası gereği hakkında birçok spekülasyon olan Kalust Gülbenkyan’ı, sanıyoruz yukarıdaki tweet’te Ruveyda Hanım’ın vurguladığı şekilde, iki kitabı birlikte değerlendirerek tanımak daha doğru olacaktır. Lâkin Sayın Ali Okumuş’un, daha önce yayınlanan orijinal kitap ile ilgili olarak kaleme aldığı aşağıdaki yazıyı da es geçmemek gerekiyor.

Önce Pazarladı, Şimdi de Pazarlanıyor: Bay Yüzde Beş Kalust S. Gülbenkyan’ın Hayatına Dair Yanlışlar

Agos Gazetesi’nin, kitabın yazarı Jonathan Conlin ile 2015 yılında yaptığı röportajı ise şurada bulabilirsiniz.

Şimdiden keyifli okumalar.

Portekiz’in Lizbon kentinde bulunan Gülbenkyan Müzesi‘nin dış ve iç alanlarından birer görünüm. Tarihçi İlber Ortaylı, yazdığı seyahâtname kitabında şu satırlara yer verir: “Bir müzenin varlığı beni hep çekmiş ve kıskandırmıştır: Kalust Gülbenkyan Müzesi. Üsküdarlı petrol milyarderi 1940’larda koleksiyonlarını bize vermek istemiş, dönemin tembel bürokratları ugraşmak istememiş. O da Lizbon’a yerleşmiş, oraya bağışlamış. Müzeyi gören vatandaşlar “vah vah” diye kriz geçiriyor. ” (Müzede 6.000 parça eser olduğunu belirtmiş.)

İlginizi çekebilir

İlgili ürünler

Paylaş
Bir cevap yazın