Kalust Gülbenkyan, Nâmıdiğer «Bay Yüzde Beş»

86 yaşında öldüğünde dünyanın en zengin adamı olan ve ortadoğu petrolündeki kişisel payı nedeniyle Bay Yüzde Beş olarak nam salan Üsküdarlı Kalust Gülbenkyan‘ın hayat hikâyesi, yeni bir çeviri kitap ile karşımızda.

Kalust Gülbenkyan adını ilk kez, aynı zamanda müşterilerimizden olan akademisyen Ali Okumuş‘un 2015 tarihli kitabı sayesinde duymuştuk. Sonrasında gazeteci Ali Çağatay‘ın Bloomberg HT’deki TV programlarından birinde Gülbenkyan ve İngiliz tarihçi Jonathan Conlin‘in Mr Five Per Cent kitabından bahsettiğini hatırlıyoruz. İşte o kitabın nihayet Türkçe’ye kazandırıldığını da aşağıdaki tweet sayesinde öğrendik.

Geçtiğimiz sene Can Yayınları’nın yeni markası olarak faaliyete geçen Mundi Kitap‘tan yayınlanan kitabın tanıtım yazısı şu şekilde:

1869’da İstanbul’un Üsküdar semtinde doğan Kalust Gülbenkyan, 86 yaşında öldüğünde dünyanın en zengin adamıydı. Ortadoğu petrolündeki kişisel payı nedeniyle “Bay Yüzde Beş” olarak nam salmıştı. Kartellerle gizemli çıkar ilişkilerini gizli tutarak petrol barolarını ve hükümetleri tarafsızlığına ikna eden Gülbenkyan, yarım yüzyıl boyunca üst düzey petrol anlaşmalarına simsarlık yaparak büyük bir servet elde etmişti.

Kalust Gülbenkyan’ın özel hayatı da en az iş hayatı kadar çetrefilliydi. En yüksek ahlaki değerlerde ısrar ederken eşinin cazibesini kendi çıkarı için kullanmaktan çekinmezdi. Gençliğinde aktrisler ve revü kızlarına eşlik ettiği lüks bir hayat sürdü, ilerleyen yaşlarında da birçok kadınla birlikte oldu. Bu esnada Stalin’in ona Hermitage Müzesi’nden sattığı Rembrandt’ları da içeren muhteşem bir sanat koleksiyonu oluşturdu. Gülbenkyan’ın adı bugün de servetini ve müthiş sanat koleksiyonunu bağışladığı Lizbon’daki Gülbenkyan Vakfı’yla anılıyor.

Gülbenkyan Vakfı arşivlerine ilk defa tam erişim sağlanarak yazılan Bay Yüzde Beş, modern petrol sanayisini şekillendiren Kalust Gülbenkyan’ın karmaşık ve çok yönlü yaşamının heyecan verici hikâyesini gün yüzüne çıkarıyor.

Tartışmalara dikkat

Gizemli kişiliği ve tartışmalı yönlerinin doğası gereği hakkında birçok spekülasyon olan Kalust Gülbenkyan’ı, sanıyoruz yukarıdaki tweet’te Ruveyda Hanım’ın vurguladığı şekilde, iki kitabı birlikte değerlendirerek tanımak daha doğru olacaktır. Lâkin Sayın Ali Okumuş’un, daha önce yayınlanan orijinal kitap ile ilgili olarak kaleme aldığı aşağıdaki yazıyı da es geçmemek gerekiyor.

Agos Gazetesi’nin, kitabın yazarı Jonathan Conlin ile 2015 yılında yaptığı röportajı ise şurada bulabilirsiniz.

Şimdiden keyifli okumalar.

İlginizi çekebilir

• Yarmayanlar: Üç Kuşak Sanayici Bir Ermeni Ailesi
• Aşkale’ye Gidenler-Gitmeyenler
• Maryam Şahinyan ve Foto Galatasaray
• Osmanlı Fotoğrafçılığında Ermenilerin Rolü
• Türkiye Katolik Ermeni Kilisesi
• Baylan Pastanesi
• Köln’de Bir Bayram Sabahı
• Leon Bahar’ın Mektupları ve Bir Sürgün Hikâyesi
• Zildjian’ın Kısa Tarihi

İlgili ürünler