1907-1912 yılları arasında yayınlanmış ve bir dönem Osmanlı dergiciliği ile ilgili önemli ipuçları oluşturmuş olan Şehbâl Dergisi‘ni sizlere tanıtıyoruz.
Antika severler ve koleksiyonerlerin 1990’larda yakından takip ettiği Tombak Dergisi‘nin bir eki geçiyor elimize. Belge olarak Eski Yayınlar dizisinin ilk sayısında Şehbâl Dergisi tanıtılmış. Gelin, Osmanlı dergiciliği açısından büyük önem taşıyan bu dergiye yakından bakalım.
“Dergimiz, bu sayıdan başlayarak, Türk toplumsal yaşamına ışık tutan yerli ve yabancı eski kitap, dergi ve belgelerden düzenleyeceği tarihsel dökümanları, sizlere tanıtmayı hedefliyor. 1 Mart 1907-10 Temmuz 1912 yılları arasında yayımlanmış ve bir dönem Osmanlı dergiciliğiyle ilgili önemli ipuçları oluşturmuş olan Şehbâl dergisinin tanıtımını böyle bir amaca uygun bulduk. Sayfalarımızda, Erol Özbilgen’in Şehbâl dergisiyle tanıtım yazısının yanı sıra Tanzimat dönemi ve sonrası Osmanlı toplumsal yaşamından kesitlerin yer aldığı dökümanları açıklamalarıyla birlikte bulacaksınız.”
Osmanlı “Illustration”u Şehbal
Erol Özbilgen
Fransız dergisi L’Illustration‘un Tanzimat dönemi sonrası Osmanlı aydını üzerinde çok önemli etkileri olmuştur. Tanzimat’ın ilk aydınları Avrupa’ya görevlendirilmiş yüksek memurlardı. Daha sonra öğrenciler gönderildi. Bunlar muallim münevverler‘di. Yurda dönüşlerinde orada gördüklerini çevrelerine anlatarak Batı dünyasını tanıttılar.
İşte tam bu sıralarda, Mart 1843‘te, A. Paulin de tam yüzyıl yayınını devam ettirecek olan haftalık ünlü L’Illustration dergisini kuruyordu. Avrupa’yı merak edenler büyük şehirlerin gündelik hayatını, dünyada olup bitenleri resimlenmiş olarak bu dergide izliyorlardı.
XIX uncu yüzyılın üçüncü çeyreğine kadar bazan çift sayfa üzerinde verilen gravürler fotoğraf klişelerini aratmayacak kadar ilgi çekiciydi. Osmanlı aydınları bu gravürlerde Paris’in binlerce gaz lambasıyla aydınlatılmış ünlü Champs-Elysee bulvarını, İmparator II. Napoleon’un Sultan Abdül Aziz‘i karşılamasını, İmparatoriçe Josephine ile birlikte şerefine verdiği ziyafeti, çeşitli dünya olaylarını, Paris’teki uluslar arası sergileri, fuarları, Eiffel Kulesi‘ni, yeni icadları hatta bombalı anarşik olayları hayretle ve ibretle izliyordu.
Bu dergi Batı uygarlığına karşı Osmanlı aydınının hayranlık duygularını tıpkı günümüzün sinema ve T.V.si gibi canlı tutmuştur. Şehbal’in Osmanlı dergiciliğl üzerindeki etkileri de yadsınamaz. Üstelik bu etki Cumhuriyet döneminde de devam etmiştir. Nitekim önce 1891 yılında kurulup edebiyatımızda bir ekol oluşturan Servet-i Fünûn dergisi hiç olmazsa “tûl-i ömr”üyle “L’Illustration”u taklid etmiş, Cumhuriyet döneminde önce Resimli Uyanış ismiyle son dört yılı yine Servet-i Fünûn olmak üzere 1944’e kadar yarım yüzyıldan fazla bir süre 2500 sayı civarında yayımlanmıştır.
Tam karşıtı gelenekçi ekolü savunan Baba Tahir‘in ünlü Mâlûmât dergisi de 1895-1903 yılları arasında 424 sayısı haftalık, devamı günlük olmak üzere 2443 sayı çıkmıştır.
Aslında Mâlûmât dergisinin L’Illustration’a benzerliği fotoğraflarının ve kağıdının kalitesi açısından değil de, konu kapsamı açısından ele alınırsa, Servet-i Fünûn’dan fazlaca olduğu söylenebilir. Bu nedenle daha ziyade Osmanlı ülkesinden olmakla beraber tüm dünyadan da haber veren, hanımlara mahsus ekler, ilaveler veren Mâlûmât, Şehbal’den önceki aktüalite dergisi prototipi sayılabilir. Ön kapağında küfi Mâlûmât enblemi ile birlikte Fransızca ILLUSTRATION TURQUE MALUMAT alt başlığı konulmuştur. Bununla beraber dekupaj portreler ya da küçük ebadlı resimleri Şehbâl’in kapaklarıyla boy ölçüşemez.
Ekin tamamı için tıklayın.
İlginizi çekebilir
- Askeri Tarih Belgeleri Dergisi Arşivi
- Nazi Propaganda Dergisi «Signal»
- Osmanlı-Cumhuriyet Dönemi Dergiler Dijital Arşivi
- Servet-i Fünûn Dergisi Veritabanı
0 Yorum bulunuyor “Şehbâl Dergisi”